Vooruit naar de basis
In de afgelopen decennia heeft een ware tsunami van methoden, raamwerken, certificeringen en daarbij behorende opleidingen het projectmanagementlandschap sterk veranderd. Inmiddels hebben we de zevende versie van PRINCE2. Ook de PMBOK heeft zijn zevende versie. IPMA doet er wat langer over maar heeft vier versies van de ICB weten op te hoesten en in de wandelgangen is er sprake van een vijfde. SAFe komt op zes uit. Wanneer je deze en alle andere op het gebied van projectmanagement aanwezige standaardmethoden in ogenschouw neemt dan kan ik niet anders dan constateren dat er iets ernstig mis is. Het kan niet waar zijn dat dit ons echt verder gaat helpen. Ik weiger dat te geloven.
Waar veel ondernemers, leerkrachten en zorgmedewerkers in Nederland zuchten onder regeldruk; waar in ons land projecten niet van de grond komen omdat we het land veel te ingewikkeld hebben gemaakt, zie ik een parallel met wat er in de projectmanagementwereld is gebeurd. Het is te gecompliceerd. Tegelijkertijd vrees ik dat mijn oproep tot vereenvoudiging als dood blad op de grond zal vallen om daar te blijven liggen. Enkel en alleen omdat degenen die de macht hebben om dit te beïnvloeden er geen belang bij hebben. De partijen achter PRINCE2, PMBOK, ICB, SAFe en niet te vergeten de opleidingsinstituten, hebben er een uiterst goed verdienmodel aan. De jonge mensen die onze organisaties instromen worden snel gesocialiseerd en denken dat dit normaal is.
We moeten tot het fundament van wat nu eigenlijk een succesvol gemanaged project is zien door te dringen. Ik zeg bewust niet dat we terug naar de basis moeten! Want in de krappe honderd jaar dat projectmanagement als professioneel beroep bestaat, hebben we naar mijn mening nog nooit een goed fundament gehad. Ik doe nu een poging om je gedachten te veranderen door een nieuw perspectief te schetsen. Sterker nog ik wil naar een ander paradigma toe. Eén die mogelijk een heleboel verschijnselen rondom projecten op een simpeler manier kan verklaren. Dat nieuwe paradigma draait om de vraag wie er nu feitelijk een project managet. Naar mijn idee is dat niet (enkel) de projectmanager.
De paradigmaverschuiving die ik bedoel, en het is niet de eerste keer dat ik dit schrijf, is de acceptatie dat alle beslissers tezamen het project managen. Het is niet een individuele verantwoordelijkheid maar het is een gedeelde. Ieder persoon die zich op de een of andere manier betrokken voelt bij het project en daar invloed op wil uitoefenen vormt een onderdeel van het projectmanagementcollectief. Een onherroepelijke consequentie hiervan is het opdoeken van alle persoonsgerichte certificeringen omdat deze het oude, niet meer goed werkende, paradigma in standhouden. Ik stel een Copernicaanse Wending voor: het is niet de projectmanager die de spil is, maar het zijn de beslissers die om het project als middelpunt draaien. Om in de planeten beeldspraak te blijven, de projectmanager is hooguit een maan van de planeet die Opdrachtgever heet.
Dan zijn we er nog niet want dit is slechts de eerste helft van de voorgestelde paradigmaverschuiving. Ik hoop dat je de tweede helft aan durft. Want wat vaak ontbreekt in een project en waardoor projecten dan niet dat opleveren wat we graag hopen heeft alles te maken met die verschillende beslissers die om een project heen draaien. De planeten doen dat om de zon omdat er zwaartekracht is. Zon en planeten trekken elkaar aan en zo ontstaat er een zeker evenwicht. Wat we bij projecten nodig hebben is wat ik ‘de wil tot resultaat’ noem. De netto som van wat alle mensen met invloed rondom het project willen. Dat is er of het is er niet in voldoende mate. In dat laatste geval zal geen enkele methode of raamwerk iets bijdragen. Het is er of het is er niet en daar kan je bitter weinig aan doen.