Nu de PvdA niet meer bestaat …

…vraag ik me af hoe het verder moet met ons land. De uitkomst van de stemming op het GroenLinks/PvdA-congres was wel enigszins te verwachten. Los van wat je vindt van de situatie in het Midden-Oosten, was de uitslag vooral een symptoom van iets anders. De PvdA zoals wij die kenden, is opgehouden te bestaan — en dat baart mij zorgen.

Ik weet niet beter dan dat de vier pijlers van ons politiek bestel altijd waren: de liberalen, de christendemocraten, de sociaaldemocraten, en later zijn daar de groenen bijgekomen. De overige partijen zijn ontstaan uit de flanken van die stromingen en dienen vaak als uitwijkmogelijkheid voor de zwevende kiezer die even niet weet waarop hij moet stemmen. Ik besef dat ik hiermee simplificeer en sommigen tekortdoe.

De afgelopen jaren staan in het teken van uitdagingen waar we nog geen goed antwoord op hebben gevonden. Mijn stelling is dat we, gezien al die uiteenlopende meningen, alleen in het midden tot oplossingen kunnen en móéten komen. De laatste verkiezingen waren een signaal: het merendeel van Nederland wil een conservatievere richting inslaan. Dat is slikken voor partijen die zichzelf als progressief zien. Helemaal moeilijk werd het toen mijn partij, de VVD, ervoor koos om samen met drie onervaren partijen een coalitie te vormen. De oppositie viel uiteen in twee blokken: links en christelijk.

Als je kijkt naar de manier waarop links oppositie voerde, dan was dat voornamelijk door op de man te spelen en steeds te herhalen dat de democratie op het spel stond — en dat mijn partij de deur opengezet had voor de PVV. Dat kan waar zijn, maar de VVD zat daardoor wel met de gebakken peren: een onbetrouwbare partner in de coalitie én partijen die er alles aan deden om de naam van de VVD te beschadigen. Daarmee beseften ze niet dat ze de middenpartij die de VVD toch is, verder naar rechts duwden.

Ik merk het aan mezelf: ik ben rechtser geworden. Waarom? Omdat als je veel tijd en energie in fractiewerk stopt, en je voortdurend hoort dat je partij niet deugt — terwijl je daar in je dagelijkse werk niets van merkt — je vanzelf psychologische verdedigingsmuren optrekt.

Het andere blok, waartoe je ooit de PvdA kon rekenen, voerde wél een nette oppositie: niet op de man, maar op inhoud en samenwerking. Progressief Nederland kan nog wat leren van die christelijke partijen. Het lijkt erop dat de PvdA zichzelf, zonder het te beseffen, aan het opheffen is. Daardoor verdwijnt er een sociale middenpartij, en wordt het lastiger om straks nog een stevige coalitie te vormen. Dramatisch — want om de uitdagingen het hoofd te bieden, hebben we een krachtig midden nodig.