De toekomst

Door de toenemende inzet van kunstmatige intelligentie (AI) en intelligente robots ontstaat een toekomstscenario waarin de traditionele rol van de projectmanager sterk kan veranderen, of zelfs overbodig kan worden. Waar een projectmanager voorheen onmisbaar was om teams te coördineren, taken te verdelen en veranderingen in de planning op te vangen, nemen machines en slimme algoritmen deze activiteiten gaandeweg van mensen over. Dit begint bij de automatisering van planning en coördinatie en zet zich voort tot in de dagelijkse uitvoering en besluitvorming.

Allereerst speelt AI een grote rol in de planning van projecten. Moderne softwaresystemen zijn in staat om op basis van real-time data – zoals de beschikbaarheid van mensen, materialen en budget – automatisch een projectplan op te stellen. Zodra veranderingen zich voordoen, bijvoorbeeld door leveringsproblemen of ziekte van een teamlid, wordt het plan automatisch bijgewerkt. Menselijke tussenkomst is dan vaak niet meer nodig: het systeem zelf berekent en bepaalt welke taken prioriteit hebben, wie welke taak krijgt en hoe eventuele knelpunten opgelost kunnen worden. Dit betekent dat de projectmanager niet langer het aanspreekpunt is voor resourceallocatie of de persoon die knopen moet doorhakken over de volgorde van werkzaamheden.

Vervolgens zien we dat AI ook ingezet wordt als beslissingsondersteunend systeem. Traditioneel moest de projectmanager beslissen over de aanpak en het mitigeren van risico’s, maar geavanceerde algoritmes maken nu voorspellende analyses. Ze geven real-time inzicht in mogelijke tegenslagen en adviseren direct over alternatieve scenario’s. In plaats van eindeloos vergaderen of wachten op menselijke input, kan het AI-systeem vrijwel direct conclusies trekken op basis van big data en historische projectgegevens. Het leert constant bij door feedback te verwerken en komt met steeds betere besluitvormingsmodellen. Daarmee vervalt de noodzaak van een menselijke coördinator die risico’s signaleert en daarop acteert.

Ook op het gebied van communicatie en stakeholdermanagement nemen AI-chatbots en virtuele assistenten taken over. Waar de projectmanager voorheen de verbindende schakel was tussen verschillende afdelingen en externe partners, kunnen chatbots nu vrijwel alle projectgerelateerde vragen afhandelen. Deze bots beschikken over actuele projectgegevens en zijn in staat rapportages en statusupdates te genereren die perfect aansluiten bij de behoeften van verschillende belanghebbenden. Het managen van verwachtingen en het escaleren van problemen verloopt dankzij sentimentanalyse en intelligente workflows vrijwel automatisch. In een scenario waarin teamleden, leveranciers en klanten weten dat ze altijd bij een goed geïnformeerde chatbot terechtkunnen, vermindert de rol van de menselijke projectmanager als coördinator en communicator.

Bovendien zetten steeds meer organisaties slimme robots in om fysieke werkzaamheden te automatiseren. Waar projectmanagers voorheen de inzet van mensen en machines op de werkvloer planden, zijn moderne robots in staat om zelfstandig te werken, met elkaar te communiceren en onderling taken te verdelen. Denk aan een geautomatiseerd magazijn, waar robots exact weten welk product op welk moment moet worden verplaatst of verzonden, of aan een productielijn waar robotarmen zelf beslissen in welke volgorde assemblagewerkzaamheden het efficiëntst zijn. Het onderhoud van deze robots wordt eveneens geregeld door AI, dat op basis van real-time sensordata afwijkingen kan signaleren en reparaties inplant. Hierdoor blijft de productie draaien zonder dat een mens hoeft in te grijpen bij de dagelijkse coördinatie.

Een belangrijke taak van een projectmanager is doorgaans het ‘gladstrijken’ van menselijke factoren: het oplossen van conflicten, het managen van politieke belangen en het aansturen van mensen die soms verschillende visies hebben. In een toekomstbeeld waarin taken grotendeels door AI-gedreven software en robots worden uitgevoerd, en waar communicatie door slimme chatbots wordt afgehandeld, verdwijnt een groot deel van de menselijke variabelen uit het proces. AI maakt niet alleen rationele beslissingen, maar ook steeds vaker beslissingen die sociale afwegingen reflecteren, doordat deze technologie in staat is om sentimenten te meten en patronen in menselijk gedrag te herkennen. Hierdoor worden conflicten en miscommunicaties in veel gevallen vroegtijdig opgemerkt of zelfs voorkomen.

Daarbij kan het volledig automatiseren van projectmanagement ook wenselijk zijn. AI en robots kunnen de coördinatie aanzienlijk versnellen en verbeteren omdat beslissingen worden genomen op basis van volledige en actuele data, zonder menselijke biases of emotionele factoren die soms tot suboptimale keuzes leiden. Zo kan er meer efficiëntie worden behaald, kunnen de kosten dalen en kunnen projecten sneller tot een goed einde worden gebracht. Daarnaast ontstaat er ruimte voor menselijke werknemers om zich te richten op taken waarin zij écht uitblinken, zoals innovatieve strategieontwikkeling, creatieve probleemoplossing en het opbouwen van diepgaande klantrelaties. In die zin zorgt de uitfasering van de rol van projectmanager voor een nieuwe dynamiek, waarin AI en robots routinematige en coördinerende werkzaamheden overnemen en mensen zich meer kunnen concentreren op strategie, innovatie en (eventueel) sociaal-maatschappelijke vraagstukken binnen het project.