De niet ondekte geschiedenis van projectmanagement
Het is een tijdje stil geweest van mijn kant. Dat komt niet doordat ik ben gestopt met het schrijven van mijn professionele testament over projectmanagement, maar doordat ik me pas onlangs realiseerde dat ik een doodlopende weg was ingeslagen. Mijn plan was om de geschiedenis te bestuderen om te onderzoeken welke ontwikkelingen van invloed zijn geweest op de ontwikkeling van projectmanagement. Een flink aantal jaar geleden had ik een dergelijke studie gedaan als inleiding op het ‘Basisboek Projectmanagement’ dat ik destijds aan het schrijven was. Kortom, mijn veronderstelling was dat de literatuur die ik toen las aanknopingspunten zou bieden. Dit bleek deze keer echter niet het geval te zijn. Het lukte me niet om een geschiedenis van projectmanagement te ontdekken. Het werd me duidelijk dat ik een dood spoor aan het volgen was toen ik me realiseerde dat dit kwam doordat er helemaal geen geschiedenis van projectmanagement is om te ontdekken.
De geschiedenis van projectmanagement is een mythe in stand gehouden door mensen die een rechtvaardiging zoeken voor de rol van projectmanager. Immers, pas sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw hebben we het over projectmanagers. Daar begonnen de gedachten en concepten over projectmanagement, niet eerder. Zelfs het woord “project” in de betekenis zoals we dat vandaag de dag gebruiken, zul je naar alle waarschijnlijkheid niet honderd tot tweehonderd jaar geleden tegenkomen. Waarom zou ik dan zoeken naar iets waarvan, omdat het in het verleden niet bestond, je geen sporen zult vinden? Dat wil niet zeggen dat projectmanagement geen waarde heeft, maar te veronderstellen dat het er altijd is geweest en daarmee ook de verwachting uitspreken dat het er altijd zal zijn, getuigt van weinig historisch besef.
De zoektocht naar een rechtvaardiging voor de noodzaak van projectmanagers heeft mogelijk te maken met een angst voor verandering. Het zou best wel eens kunnen zijn dat jouw baan, die van projectmanager, in de toekomst helemaal niet meer nodig is. Dat is een moeilijk te verteren gedachte in de projectmanagementgemeenschap. Toen de Agile Revolutie zich op de projectenwereld in de IT stortte, ging er een dreiging uit van het idee dat alle projectmanagers hun baan zouden verliezen. In de IT is dat grotendeels gebeurd; daar zijn niet zoveel projectmanagers meer te vinden. Helemaal verdwenen zijn ze niet, want de agile projectmanager komt toch nog best vaak voor, tot afgrijzen van de ware agilisten.
Mijn zoektocht naar een geschiedenis van projectmanagement is doodgelopen, maar heeft wel een aantal veronderstellingen bevestigd die mij op dit moment aangrijpingspunten geven voor het testament dat ik aan het schrijven ben. Projectmanagement is ontstaan uit onvrede over hoe grote projecten verliepen. Vanuit die behoefte zoekt men steeds weer naar een verschuiving van taken en verantwoordelijkheden. Kortom, ontevredenheid motiveert om de arbeidsverdeling te veranderen. Wat betreft de rol van commerciële opleidingsinstituten, daarover later meer, zowel heilzaam als potentieel schadelijk.