Projecten zijn niet uniek meer
Veel projectmanagementtrainers vertellen dat een project zoiets is als ‘een tijdelijke onderneming met een uniek eindresultaat’. Daarna nemen zij je mee in het bepalen van de scope, productdecompositie, inschatten van activiteiten, kritieke pad analyse, begroten, kwaliteitsplan, optuigen van de tijdelijke organisatie, risicomanagement en een stakeholderanalyse. Ook wordt er verteld dat zachte vaardigheden het belangrijkste zijn. Zo is er een hele industrie ontstaan die meer praat over projectmanagement dan doet.
Ook ik heb sinds 2000 op talloze manieren enkele duizenden projectmanagers getraind, begeleid en geïnspireerd. Dat doe ik nog steeds, maar sinds kort wringt er iets. De reacties die ik de laatste jaren krijg, zorgen ervoor dat mijn inzicht ingrijpend aan het veranderen is, meer nog dan de agile filosofie ooit heeft gedaan. Waar die verandering toe zal leiden weet ik nog niet, maar dat het om iets essentieels gaat is mij wel duidelijk. Beste lezer ik wil u aansporen om deze signalen ter harte te nemen om zo straks niet voor een onprettige verassing te staan. Want het oude projectmanagementparadigma is aan het verschuiven.
In 2019 hebben IPMA en AIPM (twee projectmanagementverenigingen) samen met KPMG het ‘succes’ van projectmanagement onderzocht. Een van de conclusies in het rapport ‘The Future of Project Management: Global Outlook 2019’ is dat zij geen correlatie konden vinden tussen formele accreditering (certificaten) en het succes van projecten. Hoewel zij zich hierover verbaasden gingen zij er niet verder op in. Mogen we dan stellen dat het ‘hergebruik’ van ouderwetse projectmanagement concepten aan alle kanten wringt? Ik denk dat het antwoord daarop bevestigend is. We kennen allemaal de uitdrukking dat ‘als je altijd doet wat je deed, dan krijg je wat je altijd al kreeg’ en dat geldt dus ook voor projectmanagement.
Binnen de softwareontwikkeling heeft men dit al veel eerder onderkend. Daar zijn zowel de traditionele rol als de technieken verdrongen door een breed scala aan nieuwigheden onder de noemer van agile werken. Er zijn nog wel wat projectmanagers over, maar dat is een fractie van weleer. Soms hoor je de kreet dat er altijd wel (traditionele) projectmanagers nodig zullen zijn. Toch kun je stellen dat de projectmanager in deze branche grotendeels passé is. Er heeft zich een ingrijpende verschuiving in de verdeling van arbeid afgespeeld.
Ik ben voornamelijk actief als trainer in de bouw en infrastructuur in de ruimste zin van het woord. Zowel bij kleine projecten van enkele tienduizenden euro’s als zeer grote complexe projecten van vele honderden miljoenen. Wat me daar opvalt is dat in de meeste gevallen de definitie ‘een tijdelijke onderneming met een uniek eindresultaat’ niet meer past. Bij professionele succesvolle organisaties is het ‘unieke’ vrij beperkt. Immers het bedrijf is juist door specialisatie succesvol geworden. Projecten zijn eerder complex, gecompliceerd of beiden, dan dat zij uniek zijn.
Een klant vroeg mij om te onderzoeken of zij gebaat zouden zijn met een projectmanagement methode. Hun standaardwerkprocessen waren echter zo goed beschreven dat daar geen methode tegen op kon. Steeds weer dezelfde risico’s, dezelfde wettelijke kaders en ga zo maar door. Teamleden werkten al jaren samen en telkens waren dezelfde technische disciplines betrokken. Er was meer routine dan uniciteit. Toch worstelen zij nog steeds met projecten. Dat ligt niet aan hen, maar aan de sector waarin zij actief zijn.
De voornaamste redenen waarom projecten niet succesvol zijn hebben veelal te maken met weeffouten in de sector waarbinnen zij opereren, levertijden en veel betrokken partijen die elk hun eigen belang na streven. Alle partijen sub-optimaliseren hun eigen processen, leiden hun eigen projectmanagers op, maar kijken niet verder dan de juridische en organisatorische grenzen van hun organisatie.
De volgende stap in het succesvoller maken van projecten ligt daarom op sectorniveau. Een optimalere samenwerking in de keten, van opdrachtgever tot aannemer tot onderaannemer is waar de aandacht naar uit moet gaan. Partijen moeten over hun eigen schaduw heen stappen door dit systeem aan te pakken. Het interessante daaraan is dat dit vanuit de sector zelf zal komen. Let op mijn woorden, want binnen afzienbare tijd zien we een nieuwe professionaliseringsgolf op ons afkomen. Een die voor iedereen die in ons vakgebied actief wil blijven grote gevolgen zal hebben.