Zorg dat je sceptisch blijft

Ik sta aan het begin van een van mijn meest omvangrijkste blogprojecten ooit. Als jij net als ik sceptisch staat tegenover veel van het zogenaamde management best-practices, dan beloof ik je dat je hier veel plezier aan gaat beleven. Ik ga schrijven over verschillende ideeën en modellen die trainers gebruiken in hun programma’s. Je zult ontdekken wat je diep in je hart al wist, namelijk dat het merendeel klinkklare onzin is en in de praktijk niet werkt.

Ik laat mij inspireren door de in 2019 gepubliceerde ‘Skeptic’s HR Dictionary’. De auteur is Patrick Vermeren. Het is, zo zegt hijzelf, de ‘Ultimate self-defense guide for CEO’s, HR-professionals, I/O students and employees’. Ik ben het met hem eens. Zo goed als alle populaire managementtheorieën komen aan bod. De auteur behandelt ze een voor een en plaatst ze in een wetenschappelijk kader, tezamen met een oordeel. Dat boek met zijn een ruime 1000 pagina’s is mijn inspiratiebron zijn voor de komende reeks.

Wat kan je verwachten?

Laat ik het onomwonden zeggen, er is meer kaf dan koren onder de zichzelf benoemde goeroes. Tot mijn schaamte moet ik erkennen dat ik en veel van mijn collega trainers, vaak goed bedoeld, theorieën hebben verkondigd die in de praktijk weinig voorspellende waarde hebben. Bij sommige gaat het spreekwoord ‘baat het niet dan schaadt het niet’ op en is de enige waarde die ze hebben dat men aan iets van zelfreflectie doet. Hoewel daar nog veel op af te dingen valt. Er zijn er echter bij die veel schadelijker zijn en mensen verblindt voor hoe de werkelijkheid in elkaar zit.

Het grote probleem dat ik hier mee heb is dat organisaties op die manier miljoenen euro’s aan opleidingsbudget verspillen. Geld dat ze ook aan andere dingen hadden kunnen besteden. Het verbaast mij dat we zo makkelijk een mooie belofte geloven zonder te toetsen of de training het beloofde realiseert. Het ‘mooie’ van het boek van Vermeren is dat het al die verschillende theorieën uitgebreid behandelt en voorziet van wetenschappelijke kritiek.

Voor ons coaches, trainers en adviseurs is het een pijnlijke constatering dat zoveel van wat wij zeggen meer bijgeloof dan realiteit is. Eerlijk gezegd wens ik daar niet aan mee te doen. Ook HR-functionarissen zouden beter moeten weten, omdat het juist hun taak is om juiste keuzes te maken. Goed bedoeld misschien, maar niet minder gevaarlijk. Een op ideologie gebaseerde overtuiging mag nooit aan de wetenschappelijke toetst ontsnappen. We moeten sceptisch zijn tegenover elk verkoopverhaal.

Scepticisme als houding kan leiden tot cynisme en is niet goed voor je mentale gezondheid. De mens met zijn grote brein is een meester in het misleiden. Hoe beschermen wij onszelf daar tegen? Scepticisme als methode is een middel om dat te doen. Noodzakelijk om in een tijd waarin als adviseur vermomde kwakzalvers hun ideologieën te koop aanbieden. In de loop van deze serie blogs hanteer ik deze aanpak om zo een stukje ‘waarheid’ te vinden. Ik daag je uit om deze reis samen met mij te maken en net als ik je overtuigingen in twijfel te trekken.